Cykl tematyczny: Rosyjska geopolityka, odc. 9
dr Leszek Sykulski
[Artykuł pochodzi z kwartalnika „Przegląd Geopolityczny” t. 8: 2014. Pobierz PDF. Poniżej pominięto przypisy, bibliografię i zapisy alfabetem rosyjskim].
Wstęp
Aleksandr Dugin jest współczesnym, czołowym ideologiem neoimperialnej polityki Federacji Rosyjskiej. W swoim rozwoju ewoluował od ideologa środowisk ekstremistycznych (m.in. współpracownik Eduarda Limonowa i działacz Partii Narodowo-Bolszewickiej) do profesora jednego z najlepszych uniwersytetów w Rosji i de facto ideologa rosyjskiej władzy. Ewolucja ta, rozpoczęta w końcu lat osiemdziesiątych, trwa do dziś. Od końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku Dugin często jest dopuszczany do wystąpień w rosyjskich mediach głównego nurtu. Obecnie piastuje funkcję profesora Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego (MGU), gdzie do niedawna kierował Katedrą Socjologii Stosunków Międzynarodowych. Jest znany z bardzo wyrazistego i jednocześnie – z pozoru – spójnego przekazu ideologicznego, łączącego elementy tradycjonalizmu integralnego (inspiracja pismami Juliusa Evoli, René Guénona), ale również działaczy radykalnie prawicowych zachodnich organizacji takich jak Nouvelle Droite na czele z Alanem de Benoist, czy z ruchu „tożsamościowców” (fr. mouvement Idenitatire), idei rewolucji konserwatywnej, filozofii prawosławnej (nurt staroobrzędowy), jak również wschodnich i zachodnich tradycji ezoterycznych oraz licznych nawiązań do klasycznych koncepcji geopolitycznych[1].
Bardzo duży dorobek pisarski moskiewskiego filozofa, liczący kilkadziesiąt książek, tysiące artykułów w prasie i w Internecie, częste występy w rosyjskich mediach, szerokie kontakty z establishmentem rosyjskim (przede wszystkim wśród konserwatywnych kręgów społeczno-politycznych oraz w resortach siłowych), pozwalają na sformułowanie problemu badawczego, który można określić w poniższych pytaniach. W jakim stopniu przekaz ideologiczny Aleksandra Dugina wpływa na bieżącą politykę Federacji Rosyjskiej i na wyznaczanie jej strategicznych celów przez kręgi decyzyjne tego kraju? W jakiej mierze przekaz moskiewskiego ideologa inspirowany jest przez ośrodki decyzyjne Rosji (służby specjalne, oficjalne i nieoficjalne kręgi polityczne)? W jakich punktach przekaz ideologiczny Dugina jest elementem wyznawanych przez niego i środowisko wokół niego skupione tradycyjnych wartości, a w jakim wyrachowaną grą, będącą elementem rosyjskiej wojny informacyjnej?
W niniejszym artykule nie sposób odnieść się do wszystkich wyżej wymienionych zagadnień. Autor postanowił zatem skoncentrować się na analizie założeń teoretycznych dwóch ściśle ze sobą powiązanych koncepcji moskiewskiego filozofa: „czwartej teorii politycznej” i koncepcji Radykalnego Podmiotu, który można tez nazwać mianem antropologicznych rewolucji paradygmatycznych[2]. Hipotezą badawczą jest założenie, iż obie ww. koncepcje są elementem tworzenia nowej, eklektycznej ideologii przez władze rosyjskie, która skierowana jest zarówno do własnego społeczeństwa, jak i „eksportowana” poza granice Rosji, gdzie pełni m.in. rolę narzędzia używanego w wojnach informacyjnych. Warto dodać, że ideologia, o której wyżej wspomniano, opiera się także o wybrane doktryny geopolityczne, tzw. oświecony konserwatyzm[3] oraz przydatne części ideologii neoeurazjańskiej i neobizantyzmu[4].
W poszukiwaniu nowej teorii politycznej
Aleksandr Dugin w swojej książce pt. „Czwarta teoria polityczna”, przetłumaczonej już na wiele języków obcych[5], zaproponował stworzenie nowej ideologii, mającej stać się odpowiedzią na wyzwania współczesnego świata. Wbrew twierdzeniom o końcu polityki, historii i ideologii, wygłaszanym przez zachodnich intelektualistów (np. Daniel Bell, Francis Fukuyama), rosyjski filozof dostrzega możliwość sformowania teorii politycznej, będącej alternatywą wobec, jego zdaniem, dominującego liberalizmu, który uznaje za największe zagrożenie dla współczesnej Rosji i dla świata. Propozycją wyjściową, swego rodzaju teoretyczno-politycznymi ramami nowego systemu ideologicznego ma stać się „czwarta teoria polityczna” (4PT)[6].
Punktem wyjścia dla stworzenia nowej międzynarodowej ideologii, której centrum ideologiczne mieści się w Moskwie, jest próba wykorzystania niezadowolenia społecznego pod dowolną szerokością geograficzną i obarczania winą „zachodniego liberalizmu”. Dugin pisze: „czwarta teoria polityczna nie może być nam dana sama przez się. Ona może się pojawić, a może i nie pojawić się. Przesłanką jej pojawienia staje się niezgoda. Niezgoda na postliberalizm jako uniwersalną praktykę, na globalizację, na postmodernizm, na „koniec historii”, na stratus quo, na inercjalny rozwój fundamentalnych procesów cywilizacyjnych początku XXI wieku”[7].
Przy czym Dugin stara się podkreślić, że dostrzega nie tyle kryzys teorii liberalnej, lecz kryzys „drugiej fali liberalizmu”. Cywilizacja Zachodu jest, jego zdaniem, na progu wyboru nowego azymutu teoriopolitycznego, czy też metapolitycznego. Idąc tym tokiem myślenia, lider ideologii eurazjańskiej pragnie wykreować potrzebę na „katalizator cywilizacyjny”, swego rodzaju pomost metapolityczny między Zachodem a Wschodem. Ma to być swego rodzaju „koń trojański” nowej ideologii. Łącznikiem, który mógłby pomóc w iniekcji ideologicznej, jest ta część zachodniej doktryny socjalliberalnej, która otwarta jest na wschodnią tradycję filozoficzną, zwraca się w stronę policentryzmu kulturowo-historycznego, jednocześnie zachowując szacunek do instytucji państwa i jego społecznej roli (nie tylko obowiązków). Zdaniem moskiewskiego filozofa, tylko nowa ideologia, powstała w zaprzeczeniu do dotychczasowych teorii politycznych, jest w stanie zapełnić pustkę ideologiczną w Rosji[8].
Swoje zasadnicze rozważania Dugin rozpoczyna od postawienia tezy, iż trzema głównymi teoriami politycznymi w XX wieku były: liberalizm (prawicowy i lewicowy), komunizm (włączając w ten nurt marksizm, socjalizm i socjaldemokrację) i faszyzm (włączając w to nurty narodowo-socjalistyczne i inne formy „trzeciej drogi” – narodowy syndykalizm, frankizm, peronizm, salazaryzm itp.). Moskiewski profesor podkreśla, że pod koniec XX wieku liberalizm jako pierwsza teoria polityczna pokonał zarówno drugą (komunizm), jak i trzecią teorię (faszyzm), rozprawiając się z wszystkimi ich typami od konserwatyzmu, monarchizmu i tradycjonalizmu poczynając, a na faszyzmie, socjalizmie i komunizmie kończąc. Dugin konstatując powyższą tezę wskazał na to, iż każda z trzech głównych teorii politycznych posiadała swój podmiot, polityczny subiekt, który stanowił jej oś aksjologiczną. Dla komunizmu była to klasa, dla faszyzmu państwo, naród bądź rasa, a dla liberalizmu – jednostka, wyzwolona od jakiejkolwiek zbiorowej identyfikacji. Autor ksiązki pisze tutaj nawet o jednostce pozbawionej jakiejkolwiek „właściwości” (ros. prinadleżnost', franc. l’appartenance)[9].
Zwrócenie się Rosji w stronę 4PT uważa Dugin za wybór hamletowski: „być albo nie być” dla Rosji. Moskiewski filozof proponuje stosować strategię nie zwracania się przeciwko konkretnym ideom politycznym, programom czy doktrynom, ale przeciwko „obiektywnemu” położeniu rzeczy, apolitycznej strukturze społecznej, porządkowi postindustrialnemu, post-społeczeństwu. 4PT ma stać się „krucjatą” przeciwko postmodernizmowi, społeczeństwu postindustrialnemu i globalizacji wraz z jej zapleczem techniczno-logistycznym[10].
Myśliciel z Moskwy deklaruje powstanie nie gotowego produktu, nie „towaru ideologicznego”, czy, jak kto woli, „produktu ideopodobnego”, ale rozpoczęcie metapolitycznej, ponadnarodowej pracy nad sformułowaniem nowej teorii politycznej, zwróconej w stronę fundamentalnych pytań ontologicznych, na które próba odpowiedzi ma zrodzić „czwartą drogę”. Należy dodać, że praca tak ma być koordynowana z Moskwy. Obok analizy trzech teorii politycznych, Dugin planuje przybliżyć ku 4PT zarówno eurazjanizm, jak i narodowy bolszewizm. Nowa koncepcja Aleksandra Dugina ma szansę zdobyć pewną popularność w kręgach intelektualnych z uwagi na stawianie pytań charakteru teleologicznego i eschatologicznego. Jej fundamentem zaś jest koncepcja Radykalnego Podmiotu, która poprzez swój uniwersalistyczny diapazon może stać się interesująca dla także dla części środowisk intelektualnych Zachodu[11].
„Radykalny Podmiot”
Dugin wskazuje, iż kluczem do sformułowania „czwartej teorii politycznej” jest „rozszyfrowanie paradygmatu Postmoderny”. Całość jego wywodu, inspirowanego myślą René Guénona (1886-1951), opiera się na rozróżnieniu trzech paradygmatów antropologicznych, czy też, ujmując rzecz procesualnie, trzech antropologicznych rewolucji paradygmatycznych, odpowiadających trzech wielkim epokom historycznym w dziejach gatunku ludzkiego. Należy tu nadmienić, iż Dugin posługuje się ideą czasu kolistego. Te okresy to: Premoderna, Moderna i Postmoderna. Świat duchowy, ideowy człowieka, jego wyobrażenie i stosunek do świata wartości w tych okresach, moskiewski filozof obrazuje, inspirując się dorobkiem francuskiego myśliciela, poprzez owal, „jajo świata”, które w zależności od epoki „otwiera się od góry, dołu lub pozostaje zamknięte”[12].
Pierwszą epoką jest Premoderna, którą Dugin utożsamia ze światem Tradycji (w oryginale pisana dużą literą, utożsamiana z odwiecznym światem sacrum, niezależnym od poszczególnych religii i filozofii, w odróżnieniu od potocznego rozumienia tego słowa, np. tradycji narodowych, tradycji poszczególnych religii itp.). Człowiek w epoce Premoderny jest otwarty na świat duchowy, transcendentny. Metafizyka przenika każdą sferę życia i staje się dominującą kategorią zarówno ontologiczną, jak i epistemologiczną. Guenonowski owal staje się „otwarty u góry”. Moderna zamyka człowieka na metafizykę, kierując jego życie i obszar poznania wyłącznie do sfery dostępnej za pomocą rozumu. Antropologiczny owal zostaje zatem zamknięty. Jest to jednak czas formowania się paradygmatu tradycjonalistycznego. Dugin podkreśla rolę wszelkich organizacji hermetycznych, tajnych stowarzyszeń o charakterze ezoterycznym, które pozwoliły na przeniesienie w epokę Moderny dziedzictwa metafizycznego, kluczowych elementów świata Tradycji. Odrzucenie Boga i świata metafizycznego, stopniowo przesuwa człowieka w epokę Postmoderny, w której antropologiczny owal „otwiera się od dołu”. Zostaje zwrócony w stronę świata demonicznego, zwierzęcego, stanowiącego w istocie zaprzeczenie człowieczeństwa. Jednym z elementów tej epoki jest dążenie do „technologicznego przekroczenia granic człowieczeństwa”, transhumanizacji za pomocą nowoczesnych technologii[13].
Aleksandr Dugin dostrzega jednak w świecie pewną stałą, niewzruszony element, podmiot istniejący w każdej z wyżej opisanych epok. Nazywa go Radykalnym Podmiotem. Koncepcję tę inspirował Heideggerowski Dasein, bycie-w-świecie, figura filozoficzna, którą w dużym uproszeniu można określić jako najgłębszą istotę człowieka, która uwidacznia poprzez transcendencję[14]. Na marginesie warto dodać, iż moskiewski filozof spotkał się niedawno z jednym z najwybitniejszych badaczy filozofii Heideggera, niemieckim profesorem filozofii, Friedrich-Wilhelmem von Herrmannem[15]. W rozumieniu Dugina, Radykalny Podmiot stanowi on esencję ludzkiej egzystencji. Jego pozycja jest różna w każdym okresie. Moskiewski filozof obrazuje ją za pomocą miejsca w „jaju świata”. W epoce Premoderny, Radykalny Podmiot zajmuje miejsce centralne w owalu, jest rudymentarnym elementem świata Tradycji. Po rewolucji paradygmatycznej i przejściu do epoki Moderny (początek to okres Renesansu), owal zostaje zamknięty, zaś Radykalny Podmiot, pozostając w miejscu, znajduje się w górnej części owalu, na jego obrzeżach. Po kolejnej rewolucji i nastaniu okresu Postmoderny, Radykalny Podmiot znajduje się już poza owalem, który otwarty ku dołowi, zwraca się ku światu zwierzęcemu[16].
Dugin określa Radykalny Podmiot mianem „bogonoścy”. Widać tutaj wyraźne wpływy rosyjskiej tradycji prawosławnej, której wielu przedstawicieli przypisywało narodowi rosyjskiemu rolę misyjną. Metropolita Andriej Snyczow zwracał uwagę na rolę tradycji prawosławnej w tworzeniu porządku świata zgodnego z tzw. symfonią władz, wyprowadzoną wprost z dziedzictwa Bizancjum zasadą współzależności, harmonii i synergii między władzą świecką i duchową[17].
Polityczny i mistyczny wymiar filozofii Aleksandra Dugina
W filozofii autora „Czwartej teorii politycznej” przebija kilka ważnych elementów, mających swoje istotne znaczenie polityczne. Sama koncepcja antropologiczna Dugina ma bowiem swoje korzenie polityczne. O tym, co definiuje człowieka, jego zdaniem, decyduje wola polityczna. Sama zaś koncepcja rozumienia polityczności ma swoje źródło w myśli Carla Schmita i stosunku do rzeczywistości, rozpatrywanym każdorazowo w kategoriach przyjaciel-wróg[18].
Obok ogólnych koncepcji antropologicznych, moskiewski ideolog rozpatruje szczegółowo antropologię polityczną. Wskazuje, że okres Postmoderny przekształcił koncepcję politycznego żołnierza czasów Moderny w kopię bez oryginału, byt, który nie ma możliwości prawdziwie zaistnieć w epoce postliberalnej. Figura żołnierza politycznego, zdolnego do wyrzeczeń, poświęceń, a nawet oddania życia za idee, jest jednoznacznie odrzucana w Postmodernie, która afirmuje postaci zwrócone przeciwko Schmitiańskiej Polityczności, przeciw hierarchii i koncepcji kolektywnej tożsamości, zbiorowej identyfikacji, przeciw państwu, upatrywanemu jako twór totalny. Dominuje post-państwo i post-polityczność, tradycyjna hierarchiczność (wertykalna) zanika na rzecz powiązań horyzontalnych, dominuje post-człowiek. Punktem ucieczki od świata post-antropologicznego, świata symulakrów ma być zwrócenie się człowieka w stronę Praczłowieka, człowieka Premoderny, człowieka Tradycji. Może się to dokonać poprzez odkrycie na nowo stałej, niezmiennej sfery, instancji, którą Dugin nazywa Radykalnym Podmiotem. Odcina się tutaj jednak od Nietscheańskiej koncepcji nadczłowieka, na rzecz Heideggerowskiego Dasein[19].
W koncepcji Radykalnego Podmiotu pobrzmiewa jednak nie tylko wpływ niemieckiego filozofa, lecz także stara koncepcja filozoficzna nazywana illuminationizmem, uprawiana zarówno przez szkołę neoplatońską na Zachodzie, jak i sufickie odłamy islamu w Persji/Iranie. Jednym z najważniejszych przedstawicieli tego nurtu był Shahab al-Din Suhrawardi (1155-1191), perski filozof i mistyk, na którego nauki Dugin powoływał się już we wcześniejszych swoich publikacjach metafizycznych[20].
Poznanie w illuminationizmie jest niemożliwe bez otwarcia się człowieka na sacrum i koniecznej łaski boskiej. Stąd przedstawiciele tego nurtu filozoficznego są jednymi z najważniejszych antagonistów nowożytnej epistemologii i nurtu naturalistycznego, dominującego dziś w nauce[21]. Aleksandr Dugin czerpie głęboką inspirację z angelologii Suhrawardiego, wywodzącą się z wierzeń zoroastriańskich. Doktryna Suhrawardiego miała charakter kosmologiczny i była próbą syntezy symboliki wielu starożytnych tradycji ezoterycznych i filozoficznych. Porządek anielski był definiowany przez perskiego mistyka jako „szlachetne światło” (pers. al-nur al-isfahbadi), które istniało wewnątrz duszy człowieka. Angelologia była rodzajem „mapy wewnętrznej rzeczywistości człowieka”. Suhrawardi wyróżniał w niej dwa porządki: wertykalny i horyzontalny, odpowiadające kolejno: światu hierarchii i światu form (archetypów w znaczeniu platońskim). Na szczycie drabiny wertykalnej znajdować się miało „Najwyższe Światło” („światło świateł”, najwyższa inteligencja, pers. Vohuman). Koncepcja Radykalnego Podmiotu bierze więc także inspirację z koncepcji „światła świateł” perskiego mistyka[22].
Wielu zachodnich badaczy podważa jednak tradycjonalizm Dugina, wskazując na liczne rozbieżności ideowe między jego bardzo eklektyczną filozofią, a dziełami takich myślicieli jak Guénon. Osobna sprawa to liczne nawiązania do tradycji okultystycznej w przekazie moskiewskiego filozofa. Wpływ zachodniej i wschodniej tradycji okultystycznej na filozofię Aleksandra Dugina jest głębszy i nie zasadza się wyłącznie na płaszczyźnie eschatologicznej. Jest ściśle powiązany z wymiarem czysto politycznym, rozpatrywanym przez moskiewskiego myśliciela wielowymiarowo. Na marginesie warto dodać, że w czasopiśmie „Miłyj Angieł” Dugin prowadził stałą rubrykę zatytułowaną „Zakryta polityka” (ros. okkult’naja politika). To temat na osobną rozprawę, choć w tym miejscu warto zaznaczyć, że spory wpływ na ukształtowanie światopoglądu Aleksandra Dugina miała nie tylko rodzima tradycja prawosławna oraz koncepcje rewolucji konserwatywnej i zachodnie koncepcje geopolityczne, lecz także zachodnia tradycja okultystyczna, zwłaszcza spod znaku XX-wiecznego odrodzenia magicznego. Sam Dugin nie unika w swoich pismach afirmatywnego stosunku do Aleistera Clowleya[23], jednej z kluczowych postaci zachodniego okultyzmu, synkretycznego mistycyzmu, czy wreszcie przedstawiciela magiji[24]. Mimo krytycznego stosunku Guenona do Thelemy i samej postaci Crowleya (notabene agenta MI6[25]), Dugin pozytywnie odnosił się do jego nauk, podkreślając zwłaszcza eschatologiczny wymiar Thelemy. Pisał m.in. wszystkie radykalne nurty rewolucyjne były dla Crowleya realizacją „burzy równonocy”, siłami chaosu, przeznaczonymi, by zmyć resztki zepsutych cywilizacji, zbliżając się do logicznego i cyklicznego końca[26]. Warto nadmienić, że symbol Międzynarodowego Ruchu Eurazjańskiego to stylizowana gwiazda chaosu, symbol XX-wiecznego odrodzenia magicznego na Zachodzie[27].
Ryc. 1. Dwa pierwsze symbole od lewej – gwiazda chaosu, pierwszy z prawej – symbol Międzynarodowego Ruchu Eurazjańskiego[28].
Filozofia Dugina w kontekście bezpieczeństwa europejskiego
Dugin wskazuje, że postliberalizm zatarł różnice między prawicą a lewicą. Komunizm atakował kapitalizm z lewa, a faszyzm z prawa. Rosjanin twierdzi, że można być w centrum, co oznacza zgodę na obecny porządek rzeczy, lub na peryferiach, co przynosi sprzeciw. Zatem wiodącą ideą moskiewskiego filozofa jest mobilizacja peryferii, tego co odrzucone. W zamyśle tym mamy do czynienia z polityczną i metafizyczną aktywizacją marginesów społeczeństwa postindustrialnego. Dugin podkreśla, że społeczeństwa zachodnie i, będące pod wpływem cywilizacji zachodniej, społeczeństwa innych części świata przeżywają obecnie kryzys wartości, przekształciły się bowiem w „społeczeństwa spektaklu” (ros. obszczestwo zreliszcz), pozbawione głębszego życia duchowego. Dugin określa to, przytaczając określenie innego filozofa, Aleksandra Siekackiego, jako „metafizyka śmietnika” (ros. metafizika musora). Uważa przy tym, że jest to dobra baza, podglebie do tworzenia nowej teorii politycznej i upowszechniania nowych koncepcji filozoficznych[29].
Koncepcja 4PT i filozofia z nią związana wydaje się dobrze pasować do szeregu rosyjskich kręgów nastawionych konserwatywnie i nieufnie wobec zachodniego modelu demokracji. Można zaryzykować hipotezę, iż jest używana świadomie w ramach koncepcji tzw. zarządzania refleksyjnego, szeroko rozwijanego m.in. przez amerykańskie i rosyjskie resorty siłowe, polegającego na takim oddziaływaniu na świadomość społeczeństw, aby te bezwiednie przyjmowały określone zachowania i poglądy, afirmując je jako własne[30].
W Rosji istnieje szereg środowisk eksperckich, kontrolowanych przez władze, prowadzących próby oddziaływania na poszczególne kręgi społeczne, upowszechniającymi różnego rodzaju kody historyczne, polityczne, czy geopolityczne wśród różnych warstw społecznych. Poprzez kody rozumiemy tu określone wyobrażenia, mapy myślowe, dotyczące tożsamości historycznej, emocjonalnego nastawienie do określonych organizacji, czy grup społecznych, czy wreszcie obrazu sojusznika i wroga w polityce zagranicznej. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku popularne były np. różnego rodzaju scenariusze wojenne, obrazujące potencjalne zagrożenia dla Rosji, opracowywane przez Centrum Kurginiana[31].
Aleksandr Dugin i kierowany przez niego ruch eurazjański, bardzo sprawnie przyswoił nie tylko koncepcję wojen sieciowych, lecz także koncepcję władzy kulturowej, stworzoną przez Antonio Gramsciego (1891-1937), włoskiego marksisty. Koncepcja ta zakłada, iż zdobycie władzy politycznej (w dowolnej skali – regionu, kraju czy kontynentu), powinno być poprzedzone narzuceniem swojej kultury, stylu myślenia, systemu wartości. Dopiero taka kolejność: władza kulturowa – władza polityczna, warunkuje sprawne narzucenie, a następnie utrzymanie władzy politycznej. Warto podkreślić, że koncepcję tą implementowali w swoje działania nie tylko przedstawiciele europejskiej lewicy, lecz także ideolodzy i działacze Nouvelle Droite, z których dorobku szeroko czerpał Dugin. W pracach np. Jean-Claude Valla (1944-2010) znajdziemy interesujące wskazówki dotyczące ukierunkowywania działalności Nowej Prawicy w stronę infiltracji kulturowo-ideologicznej ośrodków akademickich, czy przedstawicieli tzw. wolnych zawodów (muzyków, przedstawicieli sztuk pięknych, adwokatów, dziennikarzy itd.), którzy mają wpływ na kształtowanie zbiorowej świadomości i stają się naturalnymi liderami opinii w swoich środowiskach. Istotę zdobywania władzy politycznej przez uprzednią długotrwałą walkę o zdobycie władzy kulturalnej podkreśla Alan de Benoist, który do dziś jest otaczany dużym szacunkiem w środowisku eurazjatystów rosyjskich i otwarcie wspiera koncepcję czwartej teorii politycznej[32].
Środowisko tworzone przez Aleksandra Dugina ma charakter międzynarodowy i ma ambicje oddziaływania globalnego. Ideologia eurazjańska i organizacje ściśle z nią powiązane (np. Międzynarodowy Ruch Eurazjański, Eurazjański Związek Młodzieży) stanowią jedynie fragment nowej ideologii i międzynarodowej organizacji, tworzonej na nowych zasadach, mającej charakter sieciowy. Środowisko skupione wokół Aleksandra Dugina stworzyło m.in. strukturę o nazwie Globalny Sojusz Rewolucyjny (ang. Global Revolutionary Alliance, GRA), „swoistą organizację bez organizacji”[33].
Jak piszą ideolodzy GRA w swoim „Manifeście”: Globalny Sojusz Rewolucyjny powinien być organizacją nowego typu, właściwą do warunków XXI wieku. Ani partią, ani ruchem, ani zakonem, ani lożą, ani sektą, ani wspólnotą religijną, ani grupą etniczną, ani kastą – jako że formy organizacji zbiorowej poprzednich epok nie mogą służyć za model dla jego struktury. Globalny Sojusz Rewolucyjny powinien być strukturą sieciową, bez jednego centrum kontrolnego, bez określonego zespołu stałych członków, żadnej sterującej grupy lub stałego personelu, lub dobrze zdefiniowanego algorytmu działania[34].
To – w zamyśle – globalna struktura, będąca „pasem transmisyjnym” ideologii tworzonych w Moskwie i nakierowanych w warstwie zewnętrznej na „obalenie hegemonii USA” i stworzenie ładu multipolarnego. GRA jest dobrym przykładem tworzenia struktur nowego typu, które nie posiadają oficjalnych związków z ideometropolią, od których łatwo się odciąć oficjalnym strukturom państwowym. Realizowana przez nie „strategia oporu niekierowanego” możne być jednak wykorzystywana i manipulowana (choćby przez metody zarządzania refleksyjnego) przez instytucje państwowe lub globalne korporacje[35].
Podsumowanie
Ideologia tworzona przez Aleksandra Dugina jest elementem wojny informacyjnej, prowadzonej przez Federację Rosyjską, będącą elementem polityki zagranicznej i wewnętrznej zorientowanej na przywrócenie imperium rosyjskiego[36]. Sam Dugin, a nawet część jego najbliższej rodziny, aktywnie wspiera politykę zagraniczną Federacji Rosyjskiej, w sferze informacyjnej (media tradycyjne, media społecznościowe), nawet bezpośrednio, jeżdżąc w miejsca bezpośredniej realizacji interesów rosyjskich, jak np. 2008 r. w Osetii Południowej. Jak przyznał w jednym ze swoich ostatnich wywiadów, opublikowanym 4 czerwca 2014 r., jego syn, Artur, pojechał ochotniczo walczyć na Krymie po stronie prorosyjskich separatystów, ale ponieważ na półwyspie pojawili się bardziej „uprzejmi ludzie” – jak argumentował profesor – został dziennikarzem telewizji „Russia Today” decydując się prowadzić wojnę informacyjną[37].
Analiza licznych wystąpień publicznych Aleksandra Dugina i jego współpracowników, a także wielu jego publikacji, daje interesujący obraz świadomości części rosyjskich elit (konserwatystów, siłowików itp.), a nawet tłumaczy niektóre posunięcia rosyjskich elit. Jest także dobrym przykładem umiejętnego stosowania narzędzi wojny informacyjnej, tzw. wojen sieciowych, zarządzania refleksyjnego czy dywersji ideologicznej[38]. Stosowane nowoczesne narzędzia ery informacyjnej, przy użyciu nowoczesnych strategii wojen buntowniczych i konfliktów asymetrycznych[39] stanowią niebezpieczną broń, na którą zdecydowanie bardziej narażone są państwa demokratyczne.
Bibliografia i przypisy w oryginale dostępnym w PDF – POBIERZ
