Aleksandra Gawlikowska-Fyk, Artur Gradziuk
To pytanie, na które trudno dziś jednoznacznie odpowiedzieć, jednak po tsunami i awarii w elektrowni jądrowej Fukushima Daichii w marcu 2011 roku, przyszłość sektora energetycznego stała się dla Japonii niewątpliwie wielkim wyzwaniem.
Jest to jeden z głównych wniosków, jaki padł podczas konferencji “New Factors Determining Changes in Energy Policies in the World. Zorganizowana w PISM dyskusja dotyczyła przede wszystkim nowych czynników i trendów, które w ostatnich latach kształtują globalny rynek energii oraz determinują politykę energetyczną.
W Japonii nastąpiło wyłączenie wielu reaktorów jądrowych, co w rezultacie przyniosło redukcję produkowanej w ten sposób energii elektrycznej o ponad 30%. Dziś zaledwie 2% produkowanej w tym kraju energii to efekt pracy elektrowni nuklearnych. Wycofywanie się z energetyki jądrowej nie jest jeszcze przesądzone, zwłaszcza, że Japonia stoi przed wyzwaniem zapewnienia dostaw energii elektrycznej. Choć awaria rzuciła cień na rozwój energetyki jądrowej na świecie, można mówić o jej swoistym renesansie, gdyż w tym momencie aż 72 reaktory są w budowie i jest to najwyższa liczba od 25 lat. Także w Polsce, gdzie rząd niedawno przyjął Program Energetyki Jądrowej, korzystanie z niej jako z jednego ze źródeł energii jest uzasadniane faktem, że jej produkcja wiąże się z brakiem emisji gazów cieplarnianych oraz koniecznością zróżnicowania źródeł energii. Uczestnicy konferencji sugerowali, by Polska rozważnie planowała i wdrażała wszystkie etapy programu, szczególnie w zakresie zarządzania odpadami jądrowymi oraz odpowiedniego nadzoru przez niezależne instytucje.
Innym ważnym trendem są zmiany zachodzące na światowym rynku gazu. Wraz z rosnącą eksploatacją gazu łupkowego niektóre kraje (np. USA) zmieniają się z importerów w eksporterów. Jednocześnie wraz z pojawianiem się nowych producentów i kolejnych terminali LNG gaz staje się coraz bardziej dostępny. Ma to szczególne znaczenie dla Japonii, która jest jednym z głównych importerów błękitnego paliwa na świecie. Wyzwaniem jest jednak wysoki koszt importu, stąd też japoński rząd zmierza do większej konkurencyjności cen. Służą temu kontrakty na dostawy LNG z firmami amerykańskimi, próby poszukiwania nowych partnerów (Kanada, Rosja, Mozambik), wspieranie projektów eksploatacji surowców energetycznych za granicą, czy też utworzenie rynku handlu LNG. Wszystkie te działania mają zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne i dostępność gazu dla odbiorców w Japonii.
Biorąc pod uwagę japońską sytuację energetyczną, nie dziwi fakt, że kraj ten jest pionierem w rozwoju nowoczesnych technologii. Szczególną rolę odgrywa Japanese New Energy and Industrial Technology Development Organisation (NEDO), instytucja powołana w 1980 r. w odpowiedzi na dwa szoki naftowe z lat siedemdziesiątych XX wieku. Dzięki przemyślanej strategii i wsparciu udzielanemu przemysłowi, ośrodkom naukowym i publicznym laboratoriom badawczym, Japonii udało się pobudzić działalność badawczo-rozwojową w dziedzinie energetyki. Obecnie kraj ten jest wśród światowych liderów technologii związanych ze źródłami odnawialnymi, efektywnością energetyczną, magazynowaniem energii, czy inteligentnymi sieciami energetycznymi.
Choć rozpowszechnianie niskoemisyjnych sposobów produkcji energii odpowiada aktualnym tendencjom w zakresie walki ze zmianami klimatu, nie należy oczekiwać redukcji globalnej emisji dwutlenku węgla, lecz jej wzrostu. Rosnący popyt na energię, zwłaszcza w krajach rozwijających się, w większości będzie zaspokajany przez paliwa kopalne, z których produkuje się aż 82% całej produkowanej na świecie energii (tyle co 25 lat temu) i według prognoz Międzynarodowej Agencji Energii do 2035 r. zmniejszy się jedynie do 75%.
Konferencja “New Factors Determining Changes in Energy Policies in the World” odbyła się 11 lutego 2014 roku. Zorganizował ją Polski Instytut Spraw Międzynarodowych we współpracy z Japan Foundation i Fundacją Polska Miedź. Wśród uczestników spotkania byli obecni między innymi przedstawiciele Japan Atomic Energy Commission, Narodowego Centrum Badań Jądrowych, OECD Nuclear Energy Agency, International Gas Union, International Energy Agency and New Energy and Industrial Technology Development Organization.
Źródło: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
Photo: KEI
