Kamil Gołaś: Orientacje polityczne i koncepcje prowadzenia rosyjskiej polityki zagranicznej w końcowym okresie istnienia ZSRR oraz w Federacji Rosyjskiej

Kamil Gołaś: Orientacje polityczne i koncepcje prowadzenia rosyjskiej polityki zagranicznej w końcowym okresie istnienia ZSRR oraz w Federacji Rosyjskiej

640px-Russia_in_its_region.svg[1]Kamil Gołaś

Upadek ZSRR oraz zanik zimnowojennej konfrontacji postawiły świat przed nowymi problemami. Przewartościowaniu uległa pozycja międzynarodowa wielu państw, zaistniała konieczność przedefiniowania pojęcia bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego, ponownego określenia ich miejsca w polityce zagranicznej państw. Zaczęto zastanawiać się nad nowymi środkami i sposobami osiągania bezpieczeństwa, dostrzeżono nowe zagrożenia. Jednym z państw, którego postrzeganie bezpieczeństwa ma zasadniczy wpływ na sytuację globalną jest Federacja Rosyjska. Państwo to stanęło przed trudnym problemem znalezienia swojego miejsca i pozycji w postzimnowojennych stosunkach międzynarodowych. Ważnym aspektem pozycji międzynarodowej Federacji Rosyjskiej jest postrzeganie, przez przywódców rosyjskich, bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego oraz działania podejmowane w polityce zarówno wewnętrznej jak i zagranicznej, zmierzające do osiągnięcia pożądanego stanu.

Osłabienie pozycji ZSRR w jego wyścigu o dominację ze Stanami Zjednoczonymi było pierwszym bodźcem do poszukiwania nowej koncepcji polityki zagranicznej. Zmiany kierunku podjął się nowy generalny sekretarz Michaił Gorbaczow. Miał on opinię reformatora i oprócz reform wewnętrznych podjął się także opracowania nowej koncepcji polityki zagranicznej ZSRR, tzw. „nowego myślenia”. Po rozpadzie Związku Radzieckiego pojawiło się wiele koncepcji polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, decydenci spierali się o to jaki kierunek działań ma podjąć młode państwo rosyjskie. Typologia koncepcji jest bardzo bogata. Badacze wyróżniają wiele nurtów w myśli politycznej Rosji: koncepcja prozachodnia, eurazjatycka, koncepcja państwowców, koncepcja multipolarnego ładu światowego,[1] realizm ery Jelcyna, kult silnego państwa, pragmatyczny konsensus,[2]koncepcja euroatlantycka, „dynamicznej równowagi”[3]. Nieco bardziej rozbudowane opracowania analizują najpierw nurty, z których wykrystalizowały się koncepcje polityki zagranicznej: nurt mesjanistyczny, realistyczny, eurazjatycki, euroatlantycki.[4]

Występują też podziały ze względu na płaszczyznę debaty: płaszczyzna teoretyczna – neoliberalizm, neorealizm, geopolityka, cywilizacyjna – okcydentalizm, „rodzimość”, ideologiczna – liberalizm, konserwatyzm, postkomunizm, nacjonalizm.[5] Wiele z tych pojęć ma podobny zakres znaczeniowy mimo różnych nazw. W kolejnych artykułach zostaną przedstawione najważniejsze koncepcje polityki zagranicznej i bezpieczeństwa schyłkowego okresu ZSRR i Federacji Rosyjskiej.

 


[1] A. Bryc: Cele polityki zagranicznej… s. 21 – 33

[2] S. Bieleń: Orientacje ideowo – programowe w rosyjskiej polityce zagranicznej. W: Stosunki Międzynarodowe Nr 3-4 (t.22)/2000.  s. 54 – 69.

[3] K. Łastawski: Koncepcje polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. W: Federacja Rosyjska… Red. A. Czarnocki, I. Topolski  s. 60 – 67

[4] M. Nizioł: Dylematy kulturowe… s. 136 – 146

[5] M. Menkiszak: Rosyjskie wizje postzimnowojennego porządku międzynarodowego. W: Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku. Red. R. Kuźniar. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2005. s. 279

 

 

 

Print Friendly, PDF & Email

Komentarze

komentarze

Powrót na górę