Leszek Sykulski: Strategia realizmu suwerennego

dr Leszek Sykulski

W dynamicznie zmieniającym się świecie, w którym układ sił między państwami jest coraz bardziej niestabilny, Polska stoi przed wyzwaniem zachowania swojej suwerenności i zapewnienia bezpieczeństwa narodowego. Strategia realizmu suwerennego jest odpowiedzią na te wyzwania – wizją polskiej polityki zagranicznej, która łączy pragmatyzm, realistyczną ocenę sytuacji międzynarodowej oraz niezłomny priorytet ochrony polskich interesów narodowych. Strategię sformułowano w formie manifestu. Główne założenia strategii realizmu suwerennego (SRS) dla Polski, oparte są na następujących fundamentach: równoważenie wpływów globalnych graczy; podkreślanie suwerenności i niezależności RP; pragmatyzm w polskiej polityce zagranicznej; dywersyfikacja kierunków współpracy; wierność korzeniom cywilizacji europejskiej.

1. Polska unika jednostronnej zależności od mocarstw, takich jak Stany Zjednoczone, Chiny, Rosja czy Niemcy. Zamiast tego prowadzi politykę wielowektorową, rozwijając relacje z różnymi partnerami, zarówno w Europie, jak i poza nią (Globalne Południe, BRICS itd.), aby zminimalizować ryzyko dyktatu ze strony jednego mocarstwa. Stanowi to dywersyfikację bezpieczeństwa narodowego RP. Odrzucając narracje ideologiczne, Polska opiera swoją politykę na chłodnej kalkulacji interesów. Oznacza to współpracę z różnymi podmiotami na świecie, niezależnie od ich ustroju politycznego czy ideologii, o ile służy to polskiemu interesowi narodowemu. Dywersyfikacja kierunków współpracy nie oznacza zerwania z Zachodem, lecz racjonalne równoważenie wpływów Zachodu, który współcześnie daleko odszedł od korzeni cywilizacji europejskiej.
2. Polska jako państwo i naród o bogatej historii walki o wolność i niepodległość, buduje swoje relacje międzynarodowe w oparciu o zasadę suwerenności nie tylko politycznej, ale i kulturowej. Oznacza to zdolność do podejmowania decyzji własnych, niezależnych od presji zewnętrznych mocarstw czy organizacji międzynarodowych w obszarze polityki, gospodarki, zdrowia publicznego, edukacji i kultury.
3. Polska odrzuca “zachodniactwo” rozumiane jako postawa polityczna, społeczna i kulturowa, która charakteryzuje się bezkrytycznym naśladownictwem oraz podporządkowaniem się wartościom, interesom i narracjom krajów szeroko rozumianego Zachodu, zwłaszcza Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej. Zachodniactwo nie jest równoznaczne z czerpaniem z dorobku cywilizacyjnego Zachodu czy współpracą z państwami tego obszaru, lecz oznacza zatracenie autonomicznego myślenia i działania w imię narodowych interesów i przyjmowanie obcych polskiej racji stanu wzorców takich jak: podważanie tradycyjnego modelu małżeństwa, rodziny, promowanie ideologii gender, multi-kulti czy relatywizację pojęcia prawdy. Zachodniactwo wyraża się w przekonaniu o niższości polskiej kultury, tradycji czy systemu wartości wobec wzorców zachodnich. W efekcie promuje bezrefleksyjne kopiowanie zachodnich rozwiązań społecznych, prawnych czy gospodarczych bez uwzględnienia polskich wzorców cywilizacyjnych i narodowych interesów. Polska, w perspektywie zachodniactwa, prowadzi politykę, która jest podporządkowana interesom zachodnich mocarstw, nawet jeśli koliduje to z jej własnymi interesami narodowymi. Jest to postawa klientelistyczna, która sprowadza państwo do roli podwykonawcy lub pionka w geopolitycznych grach wielkich mocarstw. Postawa zachodniactwa ogranicza politykę Polski do jednego kierunku – bezwarunkowego wsparcia dla Zachodu – zamiast rozwijania wielowektorowych relacji z różnorodnymi partnerami na całym świecie, w tym z państwami Globalnego Południa.
4. Polityka zagraniczna RP jest oparta na twardej analizie faktów i relacjach transakcyjnych, a nie na ideologicznych mrzonkach. Wojna na Ukrainie – to nie nasza wojna. Polska występuje tutaj jako mediator, dążąc do jak najszybszego zakończenia tego konfliktu, a nie jako jego strona. Kluczowym celem Polski jest maksymalizacja korzyści w ramach współpracy międzynarodowej przy jednoczesnym minimalizowaniu ryzyka wynikającego z konfliktów globalnych. Polska działa jako podmiot polityki międzynarodowej, a nie przedmiot manipulacji mocarstw.
5. Polska odrzuca projekt federalizacji Unii Europejskiej, w myśl hasła: Europa Ojczyzn – tak, Stany Zjednoczone Europy – nie. W sytuacji realnej groźby desuwerenizacji państwa polskiego i “rozpłynięcia się” Polski w projekcie Europy federalnej, wdrożona zostaje procedura PolExitu, po uprzedniej dywersyfikacji bezpieczeństwa RP.
6. Polska jako państwo położone w sercu Europy, dąży do wdrożenia w życie zasady: zero wrogów wśród sąsiadów. Jednym z najpilniejszych zadań jest normalizacja relacji z Rosją i Białorusią. Normalizacja ta nie oznacza bezkrytycznej współpracy, lecz budowanie relacji na zasadach wzajemnego szacunku i pragmatycznych interesów. Polska podejmuje kroki zmniejszające napięcia, takie jak inicjowanie dialogu dyplomatycznego, rozwój współpracy gospodarczej oraz współpraca naukowa i kulturalna. Zasada ta zakłada, że minimalizowanie konfliktów z sąsiadami wzmacnia stabilność Polski i pozwala skoncentrować się na budowie wewnętrznej siły państwa, bez nadmiernego obciążania się konfliktami zewnętrznymi.
7. Podstawą do budowania trwałych relacji z Ukrainą są działania na rzecz penalizacji ideologii banderyzmu oraz pełne rozliczenie Rzezi Wołyńskiej (masowe ekshumacje, godne upamiętnienie, zadośćuczynienie, pełne odcięcie się przez elity państwowe i społeczne Ukrainy od tradycji OUN-UPA). Uznanie tych kwestii jako kluczowych pozwoli na budowanie partnerskich relacji opartych na wzajemnym szacunku i prawdzie historycznej.

Dążenie do większej autonomii w polityce bezpieczeństwa RP nie oznacza odseparowanie się od Europy Zachodniej i USA, lecz twardą obronę tradycyjnych wartości, homogeniczności etnicznej państwa polskiego i prawa do suwerennej polityki zagranicznej i obronnej bez obcych baz wojskowych na terytorium RP. Odrzucenie zachodniactwa i przyjęcie strategii realizmu suwerennego opartego na polityce wielowektorowej to odpowiedź na współczesne wyzwania w dynamicznie zmieniającym się świecie. Polska, unikając podporządkowania się jednemu blokowi, może zabezpieczyć swoje interesy i budować stabilną, suwerenną pozycję w układzie międzynarodowym. Taki model polityki wymaga jednak budowy kultury strategicznej opartej m.in. na głębokich analizach geopolitycznych i konsekwentnego przywództwa.

Częstochowa, 11 listopada 2024 r.