NSR na rozdrożu
Propozycja kierunków zmian w projekcie Narodowych Sił Rezerwowych
 
Grzegorz Matyasik (red.)
Ruch na rzecz Obrony Terytorialnej

Wstęp
Pod koniec roku 2011 Narodowe Siły Rezerwowe liczyły około 10 tys. żołnierzy, czyli o 50% mniej niż przewidywało Ministerstwo Obrony Narodowej. Minister Obrony Narodowej Tomasz Siemoniak 02.01.2012 r. przedstawił „Priorytetowe kierunki działań MON i Sił Zbrojnych RP w 2012 roku”[1] w których zapowiedział, wypracowanie nowej formuły dla funkcjonowania Narodowych Sił Rezerwowych, oraz rozszerzanie współpracy z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz obronności. Stowarzyszenie ObronaNarodowa.pl Ruch na Rzecz Obrony Terytorialnej chcąc włączyć się aktywnie w prace nad kierunkiem zmian funkcjonowania NSR pragnie zaprezentować swoje koncepcje mając nadzieję, że głos przedstawicieli proobronnych organizacji pozarządowych pozwoli na nieco szersze spojrzenie na problematykę budowy aktywnej rezerwy Sił Zbrojnych RP.

Słabe i mocne strony obecnie realizowanej koncepcji Narodowych Sił Rezerwowych
Siły NSR po półtorej roku działania (tj. od 1 lipca 2010 r.) zamiast prognozowanych 20 tys. liczą około 10 tys. żołnierzy (dziennikarze „PZ” w artykule „Poprawka z NSR” podają już liczbę 11,5 tys. żołnierzy NSR[2]). Doradca Ministra ON gen. Waldemar Skrzypczak w jednym z wywiadów prasowych poinformował, iż 70% żołnierzy NSR to bezrobotni[3]. Połowa ochotników do tej formacji zgłosiła się w ramach tzw. służby przygotowawczej ( według danych MON do końca 2011 roku przeszkolono 8 300 elewów, z czego niemal 5 tysięcy otrzymało przydziały kryzysowe[4]) i nie sprawdziły się kalkulacje MON iż głównym źródłem naboru do NSR w będą byli żołnierze zawodowi, żołnierze zwolnieni ze służby kandydackiej, służby nadterminowej i zasadniczej służby wojskowej oraz wyszkoleni żołnierze rezerwy. Więc podstawą NSR-u stali się kandydaci ze służby przygotowawczej, którzy zaczęli zgłaszać się na przeszkolenie upatrując w tym szansę na podjęcie służby zawodowej, bowiem jednym z głównych czynników motywacyjnych stał się fakt, iż rekrutacja na żołnierzy zawodowych będzie prowadzona tylko wśród żołnierzy NSR –u. To z kolei implikuje problem braku kwalifikacji i posiadanego doświadczenia –wyszkolenia na dane stanowisko/etat w ramach przydziału kryzysowego.
 
Podsumowując wszystkie słabości systemowe i organizacyjne w celu wyciągnięcia wniosków i opracowania propozycji zmian w koncepcji NSR-u uwidaczniają się następujące kwestie:
            byli żołnierze zawodowi, żołnierze rezerwy, osoby posiadające prace (specjaliści) i stałe zatrudnienie nie są zainteresowani służbą w NSR-e lub są zainteresowani w stopniu dojść niewielkim niż oczekiwano,
            w dalszym ciągu istnieją spore bariery biurokratyczne (czynności czasochłonne do zrealizowania) utrudniające ochotnikom drogę do pozostania żołnierzem NSR-u,
            brak koncepcji pozyskania do służby w NSR wysoko wykwalifikowanej kadry inżynierskiej oraz specjalistów innych dziedzin, których wiedza i umiejętności są niezbędne do zapewnienia utrzymania i eksploatacji infrastruktury krytycznej państwa oraz innych systemów których funkcjonowanie ma istotne znaczenie obliczu sytuacji kryzysowych czasu pokoju oraz w obliczu zagrożeń militarnych,
            brak współpracy z pracodawcą i uwzględnienia interesów biznesowych pracodawców. Brak uwzględnienia specyfiki prowadzenia działalności biznesowej we współczesnych warunkach gospodarki wolnorynkowej. Brak współpracy z pracodawcami oraz traktowania pracodawców jako strony partnerskiej podczas tworzenia koncepcji NSR,
            niewłaściwe organizacja czasu szkolenia rezerwistów (głównie dni robocze, od poniedziałku do piątku), nie uwzględnianie zobowiązań zawodowych potencjalnych ochotników – rezerwistów,
            nieefektywność systemu szkolenia,
            przemieszanie etatów żołnierzy NSR z etatami w pododdziałach operacyjnych (mieszane załogi, zespoły drużyny – trudności w zgraniu pododdziałów oraz uzyskania wysokiego poziomu wyszkolenia),
            użycie NSR w sytuacji kryzysowych tylko w ramach pododdziałów wojsk operacyjnych.

Proponowane kierunki rozwoju Narodowych Sił Rezerwowych
Autorzy niniejszego opracowania opierając się na dotychczasowych deklaracjach decydentów założyli liczebność NSR-u na 20 tys. żołnierzy (z możliwością przyszłościowego rozbudowania tej formacji) proponując jednocześnie podział NSR-u na dwie niezależne części:

·      NSR – KO – komponent operacyjny (na potrzeby niniejszego opracowania zostanie określony jako tzw. wyższego zobowiązania grupa A) liczący na chwilę obecną około13 800 żołnierzy
·      NSR – KT- komponent terytorialny (NSR –KT na potrzeby niniejszego opracowania zostanie określony jako tzw. niższego zobowiązania grupa B) liczący na chwilę obecną około 6 200. żołnierzy z możliwością rozbudowy tego komponentu (np. na czas „W” kompanie NSR rozwijałyby się do batalionów).

1)      Przeznaczenie, zdania i organizacja, komponentu operacyjnego i komponentu terytorialnego NSR
a)      Przeznaczenie komponentu operacyjnego NSR (KO-NSR) jest uzupełnianie wojsk operacyjnych i wzmacnianie ich potencjału podczas sytuacji kryzysowych poprzez podjęcie działań związanych z bezpośrednim zagrożeniem państwa. Uważamy – jak pokazuje zresztą praktyka, że nie do końca trafiony jest zapis o uzupełnieniu stanowisk służbowych występujących w strukturach polskich kontyngentów wojskowych poza granicami państwa przez żołnierzy NSR. W propozycji naszego projektu założyliśmy, że komponent operacyjny NSR będzie potrzebował bardziej wykwalifikowanych żołnierzy –specjalistów. W zamian (NSR-KO) będzie komponentem lepiej wynagradzanym w grupie „A” tzw. wyższego zobowiązania.
b)      Przeznaczeniem komponentu terytorialnego NSR (KT- NSR) jest działanie w sytuacjach kryzysowych zarówno militarnych i niemilitarnych na terenie danego województwa. Działanie komponentu terytorialnego byłoby realizowane poprzez samodzielny, jednorodny pododdział, którego zadaniem w sytuacji zagrożeń niemilitarnych byłoby prowadzenie akcji przeciwdziałającym i likwidującym następstwa klęsk żywiołowych i katastrof technicznych lub przemysłowych, biorący udział w akcjach poszukiwawczych i ewakuacyjnych, w przypadku zagrożeń terrorystycznych mógłby stanowić element wzmacniający ochronę niektórych obiektów. Natomiast podczas działań militarnych zadaniem komponentu militarnego byłoby prowadzenie działań na rzecz wojsk operacyjnych (np., działań rozpoznawczych, zabezpieczających zaplecze poprzez zabezpieczenie przemarszu) oraz prowadzenie ochrony i obrony miejscowej w formie ochrony i obrony miejscowości, infrastruktury krytycznej a w sytuacji wtargnięcia agresora na obszar działania komponentu terytorialnego NSR przechodziłby do prowadzenia działań nieregularnych. Komponent terytorialny składałby się głównie z lekkich pododdziałów ogólnowojskowych (tzw. lekka piechota). W skład tego komponentu wchodziliby ochotnicy którzy nie musieliby posiadać specjalistycznych uprawnień (poza niektórymi etatami jak np. kierowcami pojazdów ciężarowych), znajdowaliby się w tzw. grupie „B” niższego zobowiązania.
 
2)      Proces naboru do NSR (zarówno do komponentu operacyjnego jak terytorialnego)
W przypadku funkcjonowania 2 komponentów NSR-u, przewidujemy 4 grupy ochotników:
a) żołnierze rezerwy aplikujący do komponentu operacyjnego (NSR-KO),
b)żołnierze rezerwy aplikujący do komponentu terytorialnego (NSR-KT),
c) ochotnicy bez przeszkolenia aplikujący do komponentu operacyjnego (NSR-KO),
d)ochotnicy bez przeszkolenia aplikujący do komponentu terytorialnego (NSR-KT).
Zamiast obecnych 7 kroków do służby w NSR-e proponujemy 4:
– krok pierwszy kontakt z WKU i zebranie informacji,
– krok drugi zgromadzenie dokumentów i umówienie się na spotkanie z Komisją
– krok trzeci – ochotnik z dokumentami, staje przed Komisją (załatwią sprawę w jednym miejscu przez jeden parę godzin), ewentualnie przechodzi testy,
– krok czwarty – czeka na decyzję Komisji (jeśli nie byłoby możliwości uzyskania takowej w dniu spotkania z Komisją) i zgłasza się po odebranie przydziału/podpisanie kontraktu lub zgłasza się po wezwanie do służby przygotowawczej.

3)      System szkolenia w NSR.
Proponujemy aby proces szkolenia żołnierzy NSR był realizowany w oparciu o ćwiczenia wojskowe realizowane w formie:
– ćwiczeń jednodniowych popołudniowych
– ćwiczeń weekendowych (jednodniowych i dwudniowych),
– ćwiczeń krótkotrwałych – trwające do czternastu dni.
 – długotrwałe, trwające nieprzerwanie do dziewięćdziesięciu dni(głównie w ramach służby przygotowawczej)
Jeśli założymy, że roczny cykl szkoleniowy będzie składał się z 10 ćwiczeń weekendowych 2 dniowych w roku ( czyli jedno ćwiczenie w miesiącu pomijając miesiące wakacyjne – lipiec i sierpień) oraz jednego ćwiczenia zgrywającego 14 dniowego to łącznie jest do wykorzystania na ćwiczenia NSR 34 dni w roku. Zakładając, iż dalej obowiązywałby zapis o ćwiczeniach do 30 dni, to szkolenie można byłoby rozłożyć na 8 szkoleń weekendowych i jedno zgrywające.

4)      Wynagrodzenie i wyposażenie żołnierzy NSR.
Zgodnie z podziałem NSR-u na dwa komponenty proponujemy również podział na dwie grupy wynagrodzenia:
a) Grupa „A” – tzw. wyższego zobowiązania która dotyczyłaby żołnierzy NSR wchodzących w skład komponentu operacyjnego.
b)Grupa „B” – tzw. niższego zobowiązania która dotyczyłaby żołnierzy NSR wchodzących w skład komponentu operacyjnego.
Na wynagrodzenie żołnierza NSR składałaby się stawka za dzień w tzw. „widełakach” uzależniona od rodzaju zobowiązania, w przypadku ćwiczeń popołudniowych naliczana byłaby połowa stawki dziennej. Na podobnych zasadach byłaby nagroda roczna dla żołnierzy NSR-u, którzy odbyli 100% ćwiczeń w zaplanowanym cyklu rocznym oraz uzyskaliby pozytywną opinię przełożonego.
 
5)      Propozycje współpracy z prywatnymi przedsiębiorcami w zakresie wdrażania koncepcji NSR-u.
Obecne uregulowania zasad funkcjonowania NSR-u traktują przedsiębiorców w sposób dojść instrumentalny, wynikający z braku zrozumienia działalności gospodarczej w globalnym środowisku i sytuacji kryzysu gospodarczego. Wiele firm – szczególnie korporacji ma wpisane w swojej działalności tzw. „misję społeczną”. Należałoby wykorzystać ten element i wypracować zasady autentycznej i partnerskiej współpracy pomiędzy MON a przedsiębiorcami w zakresie wdrażania projektu NSR. Aby lepiej zdefiniować potrzeby pracodawców i znaleźć konsensus miedzy ich interesami a dobrem pracowników- żołnierzy NSR proponujemy wzorem rozwiązania brytyjskiego[5] powołanie Organizacji Pracodawców i Rezerwistów NSR. To właśnie poprzez taką organizację można byłoby ustalać zasady i potrzeby pracodawców i pracowników – żołnierzy NSR Pierwszym krokiem w stronę takiej współpracy i zrozumienia interesów pracodawców byłoby ustalenie systemu szkoleń weekendowych i popołudniowych, tak aby nie kolidowały z procesami produkcyjnymi, można byłoby także ustalić kiedy najbardziej optymalne byłoby przeprowadzenie 14 dniowych ćwiczeń zgrywających, czyli ustalenie przeciętnego okresu przerw technologicznych.

6)      Propozycje współpracy z organizacjami proobronnymi oraz ujecie programu klas wojskowych i ochotniczego przeszkolenia studentów w ramy NSR.
Bazując na doświadczeniu zdobytym podczas działalności w organizacjach proobronnych proponujemy dwie koncepcje wykorzystania potencjału społecznego ukierunkowanego na kwestie wsparcia obronności Państwa. Pierwsza koncepcja opiera się na wytypowaniu organizacji proobronnych, które szkoliłyby swoich członków bezpośrednio na potrzeby NSR –u. Organizacje te po spełnieniu określonych warunków (np. odpowiednia ilość żołnierzy rezerwy, odpowiedniej klasy specjaliści) podpisywałby specjalne umowy o współdziałaniu z NSR-em, następnie organizowałby szkolenia na potrzeby NSR-u i uwzględniane przez MON zakończone egzaminami np. w Jednostkach Wojskowych lub w Centrach Szkoleniowych.
 
 
Artykuł stanowi fragment analizy, którą można pobrać (wraz z załącznikami), klikając na niżej zamieszczoną okładkę:
 
 
 

[1] http://www.wp.mil.pl/pl/artykul/12284

[2] http://www.sgwp.wp.mil.pl/plik/file/publikacje/poprawka_z_nsr.pdf – pytanie na ile autorzy uwzględnili odejścia żołnierzy w roku 2011 –MON podawał liczbę 7 tys. żołnierzy

[3] http://praca.wp.pl/title,Armia-szuka-bezrobotnych,wid,13971097,wiadomosc.html

[4] http://www.sgwp.wp.mil.pl/plik/file/publikacje/poprawka_z_nsr.pdf

[5] W Wielkiej Brytanii celu poprawy stosunków między pracodawcami a członkami Sił Rezerwy oraz zrozumienia wzajemnych korzyści i zacieśnienia współpracy między pracodawcami, Ministerstwem Obrony Narodowej a rezerwistami, w październiku 2002 r. została utworzona organizacja SaBRE – Wsparcie Brytyjskich Rezerwistów i Przedsiębiorców (Supporting Britain's Reservists and Employers).
 
 
 
 
 
 
 
 

Print Friendly, PDF & Email

Komentarze

komentarze

Powrót na górę